Zona Hastalığı

Zona Nedir?

Zona Hastalığı, suçiçeğine neden olan aynı virüs “varicella zoster” olarak isimlendirilen virüsünün neden olduğu bir hastalıktır. Suçiçeği geçirdikten sonra, virüs omuriliğin yakınındaki sinir dokusunda inaktif olarak kalır. Yıllar sonra virüs zona olarak yeniden aktive olabilir.
Hayatı tehdit eden bir durum olmasa da zona hastalığı çok ağrılı ve döküntülü bir hastalıktır. Zona vücudunuzun herhangi bir yerinde görülebilir. Ancak çoğunlukla gövdenin sol veya sağ tarafını saran tek bir şerit şeklinde görünür. Bu hastalığın erken tedavi edilmesi komplikasyon olasılığını azaltmaya yardımcı olur.

Zona Nedenleri Nelerdir?

Zona, suçiçeğine neden olan “varicella zoster” virüsünden kaynaklanır. Su çiçeği geçiren herkeste zona geliştirebilir. Suçiçeği iyileştikten sonra, virüs sinir sistemi içinde yıllarca uykuda kalabilir. Bu virüs çeşitli nedenlerle yeniden aktive olabilir ve cilde giden sinirler boyunca ilerleyerek zona hastalığını oluşturabilir.
Ancak suçiçeği geçiren herkes zona geliştirmemektedir.
Zona oluşumunun nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak yaşlandıkça enfeksiyonlara karşı bağışıklığın azalmasından kaynaklandığından şüphelenilmektedir. Zona, yaşlı yetişkinlerde ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde daha yaygın görülür.
Varisella-zoster, uçuklara ve genital herpes’e de neden olan virüsleri içine alan, herpes virüsü olarak adlandırılan bir virüs grubunun üyesidir. Bu nedenle zona hastalığı herpes zoster olarak da bilinir. Ancak suçiçeği ve zona hastalığına neden olan virüs genital herpesten sorumlu olan virüsle aynı değildir.

Zona Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Zona belirtileri şunları içerebilir:

• Ağrı, yanma, uyuşma veya karıncalanma
• Dokunmaya duyarlılık
• Ağrıdan birkaç gün sonra başlayan kırmızı bir döküntü
• Sıvı dolu kabarcıklar
• Kaşıntı
• Bazı insanlar da şunlar da görülür:
• Ateş
• Baş ağrısı
• Işığa duyarlılık
• Yorgunluk

Genellikle zona hastalığının ortaya çıkan ilk belirtisi ağrıdır. Ağrı bazıları için şiddetli olabilir. Ağrının bulunduğu vücut bölgesine bağlı olarak, bazen kalbi, akciğerleri veya böbrekleri etkileyen bir sorunlar ile karıştırılabilir. Bazı insanlarda hiç döküntü görülmeden zona ağrısı yaşarlar.
Zona hastalığına bağlı oluşan döküntü, gövdenin sol veya sağ tarafını saran bir kabarcık şeridi olarak görülür. Bazen zona döküntüleri göz çevresinde veya boynun veya yüzün bir tarafında da meydana gelir.

Zona Oluşmasında Risk Faktörleri Nelerdir?

Su çiçeği geçirmiş olan herkes zona geliştirebilir. Zona geliştirme riskini artırabilecek faktörler şunları içerir:

• 50 yaşın üzerinde olmak. Zona en çok 50 yaşın üzerindeki kişilerde görülür. Risk yaşla birlikte artar.
• Belirli hastalıklara sahip olmak. AIDS ve kanser gibi bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar zona oluşma riskinizi artırabilir.
• Kanser tedavisi görüyor. Radyoterapi veya kemoterapi uygulamaları hastalıklara karşı direnci azaltabilir ve zonayı tetikleyebilir.
• Bazı ilaçları almak. Organ nakli sonrası organların reddini önlemek için kullanılan ilaçların (steroidler) uzun süreli kullanımı zona riskinizi artırabilir.

Zona Hastalığının Komplikasyonları Nelerdir?

Zona kaynaklı komplikasyonlar şunları içerebilir:

• Postherpetik nevralji: Bazı insanlar için zona ağrısı kabarcıklar geçtikten çok sonra da devam eder. Bu tablo postherpetik nevralji olarak isimlendirilir ve hasarlı sinir lifleri ciltten beyne abartılı ağrı mesajları gönderdiğinde ortaya çıkar.
• Görme kaybı: Gözün içindeki veya çevresindeki zona (oftalmik zona), görme kaybına neden olabilecek ağrılı göz enfeksiyonlarına neden olabilir.
• Nörolojik sorunlar: Hangi sinirlerin etkilendiğine bağlı olarak, zona beyin iltihabına (ensefalit), yüz felcine veya işitme veya denge sorunlarına neden olabilir.
• Deri enfeksiyonları: Zona kabarcıkları uygun şekilde tedavi edilmezse bakteriyel cilt enfeksiyonları gelişebilir.

Zona Hastaları Ne Zaman Doktora Görünmelidir?

Zona olduğundan şüpheleniyorsanız, ancak özellikle aşağıdaki durumlarda derhal bir doktora görünmelisiniz.

• Ağrı ve kızarıklık bir gözün yakınında meydana gelir. Tedavi edilmezse, kalıcı göz hasarına neden olabilir.
• 60 yaş ve üzerindesiniz çünkü yaş, komplikasyon riskinizi önemli ölçüde artırır.
• Siz veya ailenizden birisinin bağışıklık sistemi zayıflamışsa (kanser, ilaçlar veya kronik hastalık nedeniyle).
• Kızarıklık yaygın ve ağrılıdır.

Zona Hastalığı Bulaşıcı Mıdır?

Zona hastalığı olan bir kişiden “varicella zoster” virüsüne karşı bağışıklığı olmayan herkese virüs geçirebilir. Bu genellikle zonaya bağlı oluşan döküntünün açık yaralarıyla doğrudan temasla oluşur.
Kişi enfeksiyon kaptıktan sonra suçiçeği geliştirir. Ancak zona olmaz. Su çiçeği, bazı insanlar için tehlikeli olabilir.
Zona kabarcıkları kabuklanıncaya kadar, bulaşıcılık devam eder. Henüz suçiçeği veya suçiçeği aşısı olmayan kişiler, özellikle de bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler, hamile kadınlarla ve yeni doğanlarla fiziksel temastan kaçınılmalıdır.

Zona Hastalığını Önleme Nasıl Yapılır?

İki aşı, zona hastalığının önlenmesine yardımcı olabilir. Suçiçeği aşısı ve zona (varicella zoster) aşısı.

Zona Havadan Bulaşır Mı?

Zona hastalığına neden olan varicella zoster virüsü havadan bulaşmaz. Yakınlarınızda zona hastası olan biri öksürse veya hapşırsa veya onunla aynı tabak ve bardağı kullansanız bile bulaşmaz.
Virüsün bulaşmasının tek yolu zona hastası olan birinden sızan kabarcığa doğrudan temas etmenizdir. Bu durumda zona olmazsınız; suçiçeği hastalığına yakalanabilirsiniz.

Zona Hastalığının Tanısı Nasıl Konulur?

Zona teşhisi genellikle vücudun bir tarafındaki ağrı geçmişinin yanı sıra, döküntü ve kabarcıklarla birlikte teşhis edilir. Ayrıca laboratuvarda incelemek için bir doku kazıma veya kabarcık kültürü alınabilir.

Zona Hastalığının Tedavi Nasıldır?

Antiviral ilaçlarla tedavi, iyileşmeyi hızlandırabilir ve komplikasyon riskinizi azaltabilir. Zona şiddetli ağrıya neden olabilir. Bu nedenle ağrı kesici ilaçlar reçete edebilir.
Tedavi süresince vücut direncini artırıcı takviye vitaminler almak çok önemlidir. Zona genellikle iki ila altı hafta sürer.
Zona hastalarının büyük çoğunluğu hastalığın uzun süren etkilerini yaşamazlar. Ancak hastaların yaklaşık %3’ünde zonaya bağlı nöropati denilen uzun dönemde gerileyen bazı etkiler ortaya çıkabilmektedir.

Zona Tekrarlar Mı?

Çoğu insan sadece bir kez zona olur. Ancak iki veya daha fazla kez zona olmak da mümkündür.

Zona ve Hamilelik

Hamilelik sırasında zona olmasınız alışılmadık bir durum olsa da mümkündür. Akitf bir zona enfeksiyonu geçiren biri ile veya suçiçeğine yakalanmış biri ile temas ederseniz ve aşı olmadı iseniz veya daha önce suçiçeği geçirmedi iseniz suçiçeği hastalığına yakalanabilirsiniz.
Hamilelik sırasında enfeksiyona yakalanırsanız; bebekte anomaliklere neden olabilir. Bu nedenle hamilelikten önce suçiçeği aşısı olmanız gerekmektedir.

Zona ve Kurdeşen

Varicella-zoster virüsünün neden olduğu zona, vücudunuzun bir kısmında su dolu kabarcıkların ortaya çıkmasına neden olur. Kabarcıkları ile birlikte aynı zamanda kaşıntılı ve ağrılı bir kırmızı döküntü oluşur.
Kurdeşen genellikle yiyecekler, ilaca veya çevrenizde bulunan herhangi birşeye karşı gösterdiğiniz alerjik bir reaksiyondur.

Yetişkinlerde Zona

Zona yetişkinler arasında yaygın görülen bir hastalıktır. 60 yaş üzeri 3 kişiden her bir kişi zona hastalığna yakalanır. Bunu en önemli nedeni ileri yaşlarda bağışıklık sisteminin zayıflamasıdır. İleri yaşlarda bağışıklık sistemine katkıda bulunacak ek beslenme yöntemleri tercih edilebilir.
İleri yaşlarda zona hastalığına yakalanan insanlarda genel olarak daha fazla döküntü ve bakteriyel enfeksiyondan kaynaklanan komplikasyonlar görülür. Ayrıca hem pnömoni hem de beyin iltihabına karşı daha savunmasızdırlar, bu nedenle antiviral tedavi için bir doktor tarafından erken görülmesi önemlidir.

Zona ile Yaşamak

Birçok insan hayatında sadece bir defa zona geçirir. Ağrı ve döküntü 3-5 hafta sürer ve kabarcıklar iz bırakmadan kaybolur. Bunların yanında birkaç komplikasyonda ortaya çıkabilir.
Zona hastalığının en sık görülen komplikasyonu post-herpetik nevraljidir (PHN). Bu evre döküntü gittikten sonra zona ağrılarının uzun süre devam ettiği kısımdır. Ağrıların nedeni cildinizden beyne abartılı ağrı mesajları gönderen hasar görümş sinir liflerinden kaynaklanır. Yaşladıkça post-herpetik nevralji görülme olasılığı ve ağrını şiddeti artar.
Zona ayrıca herpes zoster oftalmikus (HZO) adı verilen bir göz rahatsızlığına da neden olabilir. Herpes zoster oftalmikusda alında ve göz çevresinde küçük kabarcıklar meydana gelebilir.
Genellikle yüzün tek tarafında görülen bu enfeksiyon ağrıya, göz kapağında şismeye ve kızarıklıklara neden olmaktadır. İleri derece olan vakalarda kornea zarar görebilir ve görme kaybına neden olur.
Herpes zoster oftalmikus görülen hastalar neden göz doktoruna görünmelidir.