Spinal Osteoartrit (Spondiloz) Nedir?
Spondiloz, omurgadaki kemiklerin (omurlar) ve disklerin yaşa bağlı değişimidir. Bu değişikliklere genellikle dejeneratif disk hastalığı ve osteoartrit denir. Bu değişiklikler her zaman semptomlara neden olmaz. Ancak bunlar, hafif ila şiddetli arasında değişebilen omurga sorunlarının yaygın bir nedenidir.
Spondiloz Omurga Ağrısına Nasıl Neden Olur?
Omurgalar arasındaki disklerin ve faset eklemler arasındaki eklem kıkırdaklarının yıpranıp bozulmasıyla spondiloz oluşur. Oluşan bu dejenerasyon sonunda oluşan kemik çıkıntılar sinir kanalının daralmasına neden olur. Sinir kanalının daralmasıyla da sinirlere bası oluşur ve ağrı ortaya çıkar.
Spondiloz Omurgayı Nasıl Etkiler?
Omurlar arası diskler: İnsanlar yaşlandıkça, vücutta bulunan dokuları etkileyen bazı biyokimyasal değişiklikler meydana gelir. Omurgada intervertebral disklerin yapısı (annulus fibrosus, nukleus pulposus) bozulabilir. Annulus fibrosus (örneğin, lastik benzeri), lamel olarak adlandırılan 60 veya daha fazla konsantrik kollajen lif bandından oluşur. Nukleus pulposus, annulus fibrosus tarafından kaplanmış intervertebral diskin içindeki jel benzeri bir maddedir. Kollajen lifleri, su ve proteoglikanlar ile çekirdeği oluşturur. Yaşlanmanın dejeneratif etkileri annulus fibrosus’un yapısını zayıflatarak aşınmasına veya yırtılmasına neden olabilir. Çekirdeğin su içeriği yaşla birlikte azalır.
Faset Eklemler: Her omur gövdesinde menteşe gibi çalışan dört faset eklem bulunur. Omurganın ekstansiyon, fleksiyon ve rotasyonunu sağlayan eklemleridir. Diğer eklemler gibi, kemikli eklem yüzeyleri kıkırdak ile kaplanmıştır. Faset eklem dejenerasyonu, kıkırdak kaybına ve osteofit oluşumuna (kemik çıkıntılar) neden olur. Bu değişiklikler, dejeneratif eklem hastalığı olarak da bilinen hipertrofiye veya osteoartrite neden olabilir.
Kemikler ve Ligamentler: Oluşan kemik çıkıntıları (Osteofitler) vertebraya kan akışını tehlikeye atabilir. Ligamentler, omurga yapılarını birbirine bağlayan fibröz doku bantlarıdır ve aşırı hareketlere karşı koruma sağlar. Oluşan dejeneratif değişiklikler bağların güçlerinin bir kısmını kaybetmesine neden olabilir. Ligamentum flavum (birincil spinal bağ) kalınlaşabilir ve omurilik zarına doğru arkada bükülebilir.
Spondilozun Farklı Omurga Düzeylerindeki Belirtileri
Boyun Spondilozu: Boyun anatomisinin karmaşık ve geniş hareket aralığına sahiptir. Bu spinal segmentte oluşan dejeneratif değişikliklerden boyun etkilenir. Spondilozdan kaynaklanan boyun ağrısı yaygındır görülür. Ağrı omuza ya da kola yayılabilir. Bir kemik çıkıntısı (osteofit) sinir kökü sıkışmasına neden olduğunda kolda güç kaybı ortaya çıkabilir.
Torasik Spondilozu: Dejeneratif hastalıkla ilişkili ağrı genellikle öne fleksiyon ve hiperekstansiyon ile tetiklenir. Torasik omurgada disk ağrısı, fleksiyondan kaynaklanabilir.
Bel Spondilozu: Spondiloz, 40 yaş üstü kişilerde sıklıkla bel omurgasını etkiler. Ağrı ve sabah tutukluğu yaygın görülen şikayetlerdir. Genellikle birden fazla seviyede görülür. Bel omurgası vücudun ağırlığının çoğunu taşır. Bu nedenle bel omurgasında oluşan dejeneratif tablo omurga bütünlüğünü bozar. Böylece aktiviteye ağrı ve diğer semptomlar eşlik edebilir. Hareket ile anulus fibrosus ve faset eklemlerindeki ağrı lifleri uyarılır. Uzun süre oturmakla bel omurlarına baskı oluşur. Bu durum ağrıya ve diğer semptomlara neden olabilir. Kaldırma ve bükme gibi tekrarlayan hareketler ile ağrıyı artırabilir.
Spondiloz Nasıl Teşhis Edilir?
Spondiloz genellikle semptom öyküsü, fizik muayeneye ve görüntüleme testleriyle teşhis edilebilir. Bu tür testler şunları içerir:
- Röntgen: Artrit veya kemik yaralanmalarının derecesini ölçmeye yardımcı olabilir.
- MR: Bu test omurilik sinirlerini kontrol eder ve disk problemlerini gösterir.
- BT: Bu test spinal kanalın kemiklerini ve eklemlerini gösterir.
Spondiloz Tedavi Seçenekleri
Çoğu zaman spondiloz, omurgaya özel fizik tedavi, egzersiz, iltihap önleyici ilaçlar ve steroid enjeksiyonları gibi ameliyatsız yöntemlerle tedavi edilebilir. Bu tedavi yöntemleri spondilozun neden olduğu semptomları tedavi etmek için kullanılan tedavilerdendir. Hastanın semptomlarının ciddiyetine veya ilerleyici nörolojik hasarın varlığına bağlı olarak cerrahi de önerilebilir.
Spondiloz Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Spondiloz Ağrıya Neden Olur Mu?
Omurganın görüntülenmesinde spondiloz bulunması, kişinin klinik olarak semptomları olacağı anlamına gelmemektedir. Semptom şiddeti, dejeneratif değişikliklerin yeri ve derecesine bağlıdır. Artritik değişikliklerin şiddeti yaşlandıkça artar. Özellikle 65 yaş üstü yetişkinlerin %90 kadarında röntgende spondiloz bulguları tespit edilebilir. Bununla birlikte bu değişikliklerin görülmesi kişide ilişkili semptomlara sahip olacağı anlamına gelmemektedir.
Spondiloz Önlenebilir Mi?
Omurgada oluşan dejenerasyo doğal yaşlanma sürecinin bir parçasıdır. Bununla birlikte genetik, sigara içme durumu, sporlardan kaynaklanan travmalar veya motorlu taşıtlar, bisiklete binme, kayak vb. ile ilgili kazalar ve ayrıca el emeği gerektiren işler daha genç yaşta spondiloz geliştirme riski oluşturur.
Spondiloz Teşhisi Konulursa Ameliyat Olmam Gerekir Mi?
Spondiloz tanısı konulan her hastada ameliyat gerekmez. Ameliyatsız tedaviler spondiloz tedavisinde ilk basamak tedavidir. Ancak bir hasta kapsamlı ameliyatsız tedaviye rağmen düzelmezse cerrahi müdahale tartışılır.
Spondiloz Risk Faktörleri Nelerdir?
Yaşlanmaya bağlı aşınma ve yıpranma, spondilozun genel nedenidir. Bu değişiklikler, her bireyin risk faktörlerine bağlı olarak insanları farklı şekilde etkiler. Risk faktörleri şunları içerir:
- Genetik eğilime sahip olmak
- Obeziteye sahip olmak veya aşırı kilolu olmak
- Egzersiz eksikliği ile hareketsiz bir yaşam tarzı
- Omurgayı yaralamış veya omurga ameliyatı geçirmiş olmak
- Sigara içmek
- Omurgayı içeren tekrarlayan veya ağırlık taşıyan hareketler gerektiren bir işe sahip olmak
- Anksiyete veya depresyon
- Psoriatik artri