Kondromalazi Patella Belirtileri
Kondromalazi patella, diz kapağı kıkırdağında yumuşama veya diz kapağında kireçlenme olarak açılanabilir. Bu sorun diz kapağı kemiği olan patellanın alt yüzeyinde bulunan kıkırdak tabakanın bozulması ve yumuşaması ile kendini gösterir. Genç sporcularda ve diz ekleminde kireçlenme (osteoartrit) olan yaşlılarda daha fazla görülür.
Kondromalazi patella gençlerde aşırı kullanım sonucu gelişen bir durumdur. Sportif aktiviteye birkaç gün ara verildiğinde şikayetler azalır. Ancak bazen diz kapağı yerleşiminde sorun olduğunda sadece istirahat etmek yeterli olmaz. Kondromalazi patellada kemiklerin birbirine sürtünmesi sebebiyle dizin ön bölgesinde ağrı ve dizde sürtünme hissi alınması gibi şikayetler oluşur.
Kondromalazi Patella Belirtileri Nelerdir?
Kondromalazi patella, dizin ön tarafında ağrı şikayetine yol açar. Oluşan bu ağrı diz kapağı arkasında, aşağısında veya yan taraflarında hissedilebilir. Bu ağrının yokluğu hastalığı ekarte ettirmez. Dizin bükülüp açılması sırasında sürtünme hissi veya çıtırtı sesleri gelebilir.
Uzun süre oturulduğunda veya diz üzerine fazla yük bindiren aktiviteler esnasında ağrı kötüleşebilir. Yokuş ve merdiven inmek gibi aktiviteler daha ağrılıdır. Bir süre oturduktan sonra kalkarken ağrı olabilir.
Kondromalasi Patellası İçin Kim Risk Altındadır?
Kondromalazi patella geliştirme riskinizi artırabilecek faktörler aşağıda belirtilmiştir.
Yaş: Ergenler ve genç yetişkinler kondromalazi patella için yüksek risk altındadır. Büyüme sırasında, kaslar ve kemikler hızla gelişir ve bu da kısa süreli kas dengesizliklerine neden olabilir.
Cinsiyet: Kadınlarda erkeklere göre daha fazla görülür. Bunun nedeni de kadınlarda kas kütlesinin daha az olması olabilir. Kas zayıflığı sebebiyle diz kapağı dış yan tarafa kayabilir. Oluşan bu durumda da diz kapağının dış kısmına daha fazla baskı olur.
Düz tabanlık: Düz taban olan kişilerde dizlerin maruz kaldığı stres normale kıyasla artmıştır ve kondromalazi patella gelişme riski de daha fazladır.
Yaralanma: Diz kapağının daha önce maruz kaldığı bir travma ya da çıkık sonraki dönemde kondromalazi patella oluşma riskini artırır.
Obezite: Diz daha fazla baskıya maruz kaldığından risk artar.
Yüksek aktivite seviyesi: Diz eklemlerine baskı uygulayan egzersizler, diz problemi oluşma riskini artırabilir.
Kondromalazi Patella Neden Oluşur?
Diz kapağı, diz ekleminin önünde bulunur ve bağlar (ligamentler ve tendonlar) aracılığı ile uyluk kaslarına (kuadriseps) bağlanır. Diz eklemi büküldüğü zaman diz kapağının arka yüzü uyluk kemiği üzerinde kayar. Diz kapağı etrafında bulunan yapılardan birinde sorun oluştuğunda diz kapağının hareketi esnasında uyluk kemiğine sürtünmesine neneden olur. Oluşan bu sürtünme durumu diz kapağı kıkırdağında bozulmaya ve sonuçta kondromalazi patellaya neden olur.
Diz kapağının hareketinde bozukluk bazen doğumsal veya gelişimsel olabilir. Uyluğun ön tarafında bulunan kuadriseps ve arka tarafındaki hamstring kaslarının zayıflık olması doğumsal veya gelişimsel bir rahatsızlıktır. Ayrıca uyluğun iç tarafında bulunan kaslar ve dış tarafındaki kaslar arasındaki dengesizlikler de diz kapağında hareket sorunları oluşturabilir.
Diz etrafında bulunan kaslarda oluşan dengesizlik sonucu diz kapağının uyluk kemiğine daha fazla sürtünmesine neden olur ve zaman içinde eklem zedelenir. Koşma ve zıplama gibi tekrar tekrar dizin strese maruz kalmasına neden olan hareketler ya da diz kapağına gelen ani bir travma da kondromalazi patella sebebi olabilir.
Kondromalazi Patella Tanısı Nasıl Konulur?
Hastalığın tanısı genellikle hastanın hikayesi ve fizik muayenesine göre konulur. Tanıyı desteklemek ve nedenleri araştırmak için çeşitli tetkikler istenebilir. İstenebilecek tetkikler şunlardır. Çeşitli pozisyonlarda çekilen direk grafiler, bilgisayarlı tomografi ve MR görüntülemedir.
Direk grafiler ve bilgisayarlı tomografi ile eklemi ilgilendiren kemik yapının anatomik yapısı görülür. MR görüntüleme ile de diz eklemi içindeki ve çevresindeki yumuşak dokular ve eklemi kaplayan kıkırdaklar değerlendirilir. Bu yapılara ait patolojilerin gösterilmesine yardımcı olur.
Kondromalazi Patellada Hasar Düzeyinin Evrelemesi
Diz kapağı kıkırdağının hasarı 4 evreye ayrılabilir. Evre 1 en hafif iken evre 4 en ağır kıkırdak hasarını işaret eder.
Evre 1: Diz kapağındaki kıkırdak yapısı yumuşamıştır.
Evre 2: Kıkırdakta yumuşama ile beraber kıkırdak yüzeyinde düzensizleşme bulguları vardır. Kıkırdakta erozyon (bozulma) başlamıştır.
Evre 3: Kıkırdakta incelme ve bozulma belirgin bir şekilde görülür.
Evre 4: En ağır evredir. Kıkırdak tabakanın büyük bölümü bozulmuş hatta bazı alanlarda kemik açığa çıkmıştır. Diz hareket ettikçe diz ekleminde bulunan kemikler direkt olarak birbirine sürtünür.
Kondromalazi Patella Gelişmesini Önlemek İçin Ne Yapmalı?
Diz kapaklarını aşırı strese maruz bırakacak hareketlerden kaçınmak gerekir. Diz üzerinde ve uzun süre çalışılması gerektiren durumlarda dizlik kullanılmalıdır. Uyluk kaslarını kuvvetlendiren ve esnekliklerini arttıran egzersizler yapılmalıdır.
Düztabanlık varsa uygun tabanlık ve ayakkabı kullanılmalıdır. Fazla kilolar varsa verilmelidir. Spor yaparken uygun ayakkabı giyilmelidir. Yüksek topuklu ayakkabı kullanılmamalıdır.
Kondromalazi Patella Tedavisi
Kondromalazi patella tedavisinde, öncelikle hedef diz kapağının maruz kaldığı stresi azaltmaktır. Şikayetlerin arttığı durumlarda ilk yapılacak şeyler istirahat, soğuk uygulama (birkaç gün, günde 4-5 kez, 15’er dakika) ve dizlik kullanımı olabilir.
Başlangıç düzeyinde bulunan kıkırdak zedelenmeleri zaman içinde kendi kendine iyileşebilir. Birkaç hafta kullanmanız için non-steroid anti-inflamatuar ilaç reçete edilebilir. Bu ilaçlar ağrı kesici olmalarının yanında ödem azaltıcı etki de göstermektedir.
İyileşme birkaç hafta kadar kısa sürebilir. Ancak bazen sorun yıllarca devam edip kronikleşebilir.
Kondromalazi patella tedavisinde cerrahi de kullanılabilir. Ancak bu müdahaleye çok fazla başvurulmaz. Cerrahiye başvurulmadan iyi sonuçlar alınabilmesi ve çok az kişinin ameliyatlardan fayda sağlaması sebep olarak gösterilebilir.
