Dizde Kemik İliği Ödemi Nedir?
Kemik iliği, kemiklerin merkezinde bulunan ve yeni kan hücrelerinin üretilmesine yardımcı olan bir dokudur. Kemik iliği lezyonu olarak da adlandırılan kemik iliği ödemi, normal kemik yapısında hasar olduğunda kemik iliğindeki sıvı miktarının artması durumudur. Oluşan bu ödemin yarattığı basınç ağrıya neden olabilir.
Kemik iliği ödemi herhangi bir kemikte ortaya çıkabilir. Ancak en sık alt ekstremitede ve özellikle de diz eklemini oluşturan kemiklerde görülür.
Dizde Kemik İliği Ödemi Nedenleri Nelerdir?
Kemik iliği ödemi çeşitli durumlardan kaynaklanabilir ve altta yatan nedene göre sınıflandırılır:
Travmatik kemik iliği ödemi: Diz eklemini oluşturan tibia veya femur kemiklerinin kırıklarıyla sonuçlanan diz ekleminde travmatik bir durumdan kaynaklanır. Altta yatan kemiklerin kırılması, diz ekleminde iltihaplanma ve yaralanmanın yanı sıra çevredeki kan damarlarının zarar görmesi nedeniyle kemik iliğinde ödem oluşur. Diz kapağının yerinden çıkması veya menisküs veya bağların yaralanması da dizde kemik iliği ödemi gelişme riskini artırabilir.
Mekanik veya dejeneratif kemik iliği ödemi: Diz eklemini oluşturan kemiklere ve alttaki kemik iliğine zarar veren fiziksel değişikliklerden kaynaklanır. Osteoartrit gelişimi ve kıkırdak yaralanması gibi durumlar bu değişikliklerdendir.
İnflamatuar veya romatizmal kemik iliği ödemi: Eklemlere saldıran ve vücutta yaygın inflamasyon oluşturan romatoid artrit, psoriatik artrit ve ankilozan spondilit gibi sistemik inflamatuar romatizmal durumlar kemiği ödemine neden olabilir. Bu iltihaplanma, lenfositler, plazma hücreleri ve makrofajlar gibi kan hücrelerinin subkondral kemiğe sızmasıyla oluşur. Bu da kemik iliği dokusuna zarar verir ve inflamatuar romatizmal kemik iliği ödemine neden olur.
Septik kemik iliği ödemi: Sağlıklı kemik iliğinin yapısını değiştiren osteomiyelit ve septik artrit gibi enfeksiyonlardan kaynaklanabilir. Dizde septik kemik iliği ödemi gelişme riskini artıran faktörler arasında yakın zamanda yapılan eklem ameliyatı veya diz eklemine enjeksiyon, diz replasmanı varlığı, intravenöz ilaç kullanımı ve diyabet dahil iyileşme yeteneğini bozan durumlar yer alır.
Dizdeki iskemik kemik iliği ödemi: Diz eklemine kan akışının bozulduğu avasküler nekrozdan kaynaklanır. Yakındaki kan damarlarına zarar veren bir kırığın ardından avasküler nekroz oluşabilir. Ayrıca travma olmadığında da avasküler ortaya çıkabilir. Uzun süreli kortikosteroid kullanımı, alkol tüketimi ve kemoterapi gibi durumlarda da oluşabilir.
Diz eklemindeki kemik tümörleri: Sağlıklı kemik dokusuna sızan anormal, kanserli kitle neoplastik kemik iliği ödemine neden olabilir. Osteosarkom, kondrosarkom ve Ewing sarkomu gibi birincil kemik kanserleri oldukça nadirdir ve esas olarak çocuklarda görülür. Metastaz veya vücudun başka bir bölümünden kaynaklanan kanser hücrelerinin yayılması, meme, prostat ve böbrek kanserinden daha sık meydana gelir.
Dizde Kemik İliği Ödemi Belirtileri Nelerdir?
Dizdeki kemik iliği ödeminin en sık görülen semptomu ağrıdır. Kemik iliği ödemi, ağrı sinyallerini ileten kemiklerin dışını çevreleyen bir zar olan periostta bulunan sinir liflerini uyarabilir. Bu ağrı genellikle diz eklemine ağırlık verilmesiyle (ayakta durma, yürüme ve merdiven inip çıkma ile) artar ve diz ekleminin genel işlevini kısıtlayabilir.
Dizde Kemik İliği Ödemi Tanısı Nasıl Konulur?
Kemik iliği ödeminin teşhisi aşağıdaki kriterlere dayanmaktadır.
- Önceden diz yaralanması, sigara veya alkol kötüye kullanımı, kan pıhtılaşması, kilo kaybı, gece terlemesi, enfeksiyon veya glukokortikoid tedavisi gibi risk faktörlerini değerlendirmek için kapsamlı tıbbi öykü alınır.
- Hayati belirtileri, eklem efüzyonunu ve kızarıklık, sıcaklık, şişlik ve ağrı gibi lokal enfeksiyon belirtilerini değerlendirmek için fizik muayene yapılır.
- Enfeksiyonlar ve otoimmün hastalıklarda yükseldiği tespit edilen C-reaktif protein ve eritrosit sedimantasyon hızı gibi inflamatuar belirteçlerin sayımı için kan alınır.
- Kemik iliği ödemini kontrol etmek için MR çekilir. Kemik iliği ödemini teşhis etmenin en etkili yolu MRI’dır.
- Bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları, kemik kırıklarını, stres kırıklarını, osteokondral lezyonları, osteonekrozu veya osteoid osteoma gibi kemik tümörlerini ortaya çıkararak kemik iliği ödeminin olası nedenlerini belirlemeye yardımcı olmak için MR görüntülemeyi destekleyebilir.
- Konvansiyonel X ışınları, kemik iliği ödemini teşhis edebilmek için yeterli netliğe sahip değildir. Ancak her ikisi de kemik iliği ödeminin oluşumuna yol açabilen osteoartrit ve avasküler nekroz varlığını gösterebilir.
Dizde Kemik İliği Ödemi Tedavisi Nasıldır?
Çoğu durumda, kemik iliği ödemi dinlenme, terapi ve nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar gibi ağrı kesici ilaçlarla düzelir. Kişinin kendini daha iyi hissetmesi için birkaç ay dinlenmesi önerilir. Bu arada kemik erimesinin önlenmesi amacıyla bir süre kemik yıkımını önleyici ilaçlar tedaviye eklenebilir. Daha ciddi durumlarda, başka ilaçlar ve ameliyat önerebilir.
Kemik iliği ödemi genellikle kemik iliğine giden dolaşımın bozulmasından kaynaklandığından ve kemik içinde basınç artışına neden olur. Bu durumda yapılacak ameliyat kan akışını iyileştirmeye yardımcı olabilir.
Kemik iliği ödeminin tedavisi ayrıca aşağıdakiler gibi altta yatan nedene göre düzenlenir.
- İyileşmeyi desteklemek için diz eklemini oluşturan kemik kırıkları için immobilizasyon uygulanır.
- Kırıkları onarmak için cerrahi prosedürler; diz içindeki kıkırdak, bağ veya menisküs gibi hasarlı yapıları onarmak veya kanserli dokuların çıkarılması.
- Yaralanma sonrası diz gücünü, hareketliliğini ve işlevini geliştirmek için fizik tedavi yapılabilir.
- Ağrı kesici ve iltihap önleyici ilaçlar
- Romatoid artrit, psoriatik artrit ve ankilozan spondilit gibi inflamatuar otoimmün durumları tedavi etmek için kortikosteroidler, hastalık modifiye edici anti-romatizmal ilaçlar kullanılır.
- Enfeksiyonları tedavi etmek için antibiyotikler verilir.
- Kemik tümörlerini azaltmak için kemoterapi ve radyasyon gibi kanser tedavisi uygulanır.
Dizdeki kemik iliği ödemi, fiziksel stres, iltihaplanma veya kemik iliğine kan akışının azalması gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Dizdeki kemik iliği ödemi tedavi edilmezse, kemik iliği ödemi ilerleyebilir ve çok ağrılı bir hal alabilir. Ayrıca kişinin işlevsel yeteneklerini önemli ölçüde etkileyen daha fazla kemik hasarına neden olabilir. Diz ağrınızı azaltmak ve diz ekleminizi daha fazla hasardan korumak için uygun tedaviyi aramak önemlidir.