Ankilozan Spondilit Nedir?
Ankilozan spondilit, omurgada ağrı ve sertliğe neden olan, nadir görülen ve eklemleri tutan bir hastalıktır. Bu rahatsızlık genellikle belin alt kısmından başlar. Boyun bölgesine kadar yayılabilir veya vücudun diğer bölgelerindeki eklemlere de zarar verebilir.
Kronik, ilerleyici, ağrılı sebebi henüz tam olarak bilinmeyen Ankilozan Spondilit romatizmal bir hastalıktır ve kesin tedavisi yoktur. Ancak kullanılan ilaçlar ve yapılan egzersizler ağrıyı hafifletebilir ve sırtın güçlü kalmasına yardımcı olabilir. Bu hastalık gerektiği gibi tedavi edilmezse ileri dönemlerde hastalarda kamburluk gibi omurga deformiteleri ortaya çıkabilir.
Ankilozan Spondilit Belirtileri Nelerdir?
Ankilozan spondilit, genellikle omurganın pelvise bağlandığı sakroiliak eklemlerden başlar. Tendonların ve bağların kemiklere bağlandığı yerleri etkileyebilir. Hatta omurların birbirine kaynaşmasına bile neden olabilir.
Vücudun bu bölgelerinde ağrı veya sertlik olabilir: Sırt, kalça, omuzlar, eller, göğüs kafesi, kalça, uyluk, ayaklar ve topuklar.
Bu hastalarda aşağıdaki bulgular görülebilir:
- Sabahları veya uzun süre oturduktan sonra daha kötüleşen ağrı
- Omurgayı bükmede zorluk
- Kalçalarda ağrı ve yürüme zorluğu
- Topuklarda ve ayak tabanlarında ağrı
- Öne doğru kıvrılan sert bir omurga
- Yorgunluk
- Eklemlerde şişme
- Derin nefes almada sorun
- Gözde şişme, kızarıklık ve ağrı
- Işığa duyarlılık
- Kalp yetmezliği
- Kalp bloğu (kalp kasınızı kontrol eden elektriksel uyarıların akışıyla ilgili sorunlar)
- Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi bağırsak iltihabı
- Bu belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir.
- Sabah tutukluğu (Özellikle 30 dakikadan uzun süren)
Ankilozan Spondilit Kimlerde Görülür?
Ankilozan spondilit, erkeklerde kadınlara oranla yaklaşık 3 kat daha fazla görülür. Bu hastalıkta genetik faktörler oldukça belirleyicidir. Ankilozan spondilit, yine erkeklerde daha hızlı ilerler. Vakaların yaklaşık %80’i 30 yaşına gelmeden ve % 95’i 45 yaşına kadar başlar.
Omurgada, omuzda, leğen kemiğinde, kalça kemiklerinde, göğüs kafesinde, diz, el ile ayak bileklerinde ve büyük eklemlerde enflamasyon oluşur.
Ankilozan spondilit hastalığına tam olarak neyin sebep olduğu henüz bilinmemektedir. Ancak bir laboratuvar testi ile tespit edilebilen HLA-B27 geni kişilerin bu hastalığa yakalanma oranının yüksek olduğunu gösterir.
Ankilozan spondilit tanısı konmuş kişilerin çoğu HLA-B27 genini taşır. Birinci dereceden akrabalarına Ankilozan spondilit teşhisi konmuş kişilerin bu hastalığa yakalanma oranı diğer insanlara göre daha yüksektir.
Ankilozan Spondilit Teşhisi Nasıl Konulur?
Ankilozan spondiliti tespit etmek zor olabilir. Çünkü Ankilozan spondilitin ana semptomu olan sırt ağrısı pek çok insanda bulunur. Kadınlar için teşhis daha da zor olabilir.
Çünkü sırt ağrısı erkeklerden çok daha fazla kadınlarda görülür. Ayrıca Ankilozan spondiliti doğrulamak için tek bir test yoktur.
Doktor hastadaki belirtilere, fizik muayene bulgularına ve kan testlerine göre karar verir. Ayrıca görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Ancak görüntüleme yöntemleri her zaman tanıyı koymada yardımcı olmaz. Çünkü eklem hasarı görüntüleme testlerinde hemen ortaya çıkmayabilir.
Hastalık genellikle gizli olarak seyretmektedir. Sabah tutukluğu görülene kadar hastaların bilinen bir şikayetleri yoktur. Bu nedenle hastalar genellikle sabah tutukluğu ve hareket kısıtlılıkları gibi şikayetler nedeniyle doktora başvurur.
Ankilozan Spondilit Tedavisi Nasıldır?
Kullanılan ilaçlar bazı ankilozan spondilit hastalarına yardımcı olabilir. Ancak aktif kalmak, ankilozan spondilit tedavisi için çok önemlidir.
Egzersiz yapmak: Bu hastalar ne kadar az oturur veya uzanırsa, kendilerini o kadar iyi hissederler. Egzersiz, daha dik durmaya yardımcı olur ve omurganın esnekliğinin devamını sağlar. Aktif kalmak, ağrıları ilaçsız bir şekilde de ortadan kaldırabilir.
Fizik tedavi: Kasların nasıl gerileceğini ve omurganın nasıl sabit tutacağını öğrenmek ve bunları uygulamak hastaların ağrılarını azaltır. Bu uygulamalar evde de yapılabilir. Ancak çoğu insan profesyonel bir fizyoterapistle veya bir grupla çalışmaktan daha fazla fayda sağlar.
İlaç tedavisi: Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar ankilozan spondilit hastalarının çoğuna yardımcı olur. Ancak mide kanamasına, kalp problemlerine ve diğer yan etkilere yol açabilirler.
Ameliyat: Ankilozan spondilitli çoğu insan ameliyata ihtiyaç duymaz, ancak bazı hastalarda tutulan eklemler kötü bir şekilde etkilenirse kalça veya diz protezine ihtiyaç duyabilir. Bu durumlarda uygulanan ameliyat sonrası hastalar ağrıdan kurtulabilir ve hareketliliği artırabilir.
Ankilozan Spondilit için İlaçlar Nelerdir?
Ankilozan spondilit, kesin tedavisi olmayan ömür boyu süren bir durumdur. Ancak birkaç ilaç türü daha fazla omurga problemi oluşmasını durdurabilir veya geciktirebilir. Aynı zamanda oluşan ağrıyı ve ödemi hafifletebilir. Bu ilaçlar egzersiz ve sağlıklı beslenme ile kullanıldığında daha etkili olurlar.
Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar: Tedavide kullanılacak ilk şey, nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar olacaktır. İltihaplanmaya neden olan kimyasalların oluşmasını engelleyerek ankilozan spondilite bağlı ağrıyı yatıştırırlar. Bu ilaçlar geceleri alırsa sabahları hastalar kendilerini daha iyi hissederler ve gece de daha iyi uyuyabilirler.
Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar uzun süre kullanırsa mideye zarar verebilir. Ayrıca şu şikayetleri de oluşturabilir. Göğüste ağrısı, midede yanma hissi, gastrit, mide ülseri ve midede kanama. Bu şikayetlerin olmaması için mide koruyucu ilaçlar alınabilir.
Antiromatizmal ilaçlar: Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar tüm semptomları kontrol edemeyebilir. Ankilozan spondilite bağlı oluşan semptomların kontrolü için antiromatizmal ilaçlar da kullanılabilir. Bu ilaç grubu, iltihaptan kaynaklanan doku hasarını sınırlamak için kullanılır.
Kortikosteroidler: Bu ilaçlar, vücudunuzun doğal olarak ürettiği bir tür steroid hormondur. Bu ilaçlar ağrıyı ve şişmeyi hafifletmeye yardımcı olabilir.
TNF inhibitörleri. TNF, tümör nekroz faktörü anlamına gelir. Bu ilaçlar eklemlerde, bağırsaklarda, gözlerdeki ve omurgadaki iltihabı tedavi edebilir.
İnterlökin inhibitörleri: Bunlara IL-17 inhibitörleri de denir. TNF inhibitörlerine yanıt verilmediğinde bunlar denenebilir. Daha az yan etki yaşanır.
Ankilozan Spondiliti Nasıl Önleyebilirim?
Ankilozan spondiliti önlemenin bilinen bir yolu yoktur. Ailenizde benzer semptomları olan kimsenin farkında olmasanız da durum büyük ölçüde genetikten kaynaklanmaktadır.
Ankilozan Spondilit Komplikasyonları Nelerdir?
Ankilozan spondilit, ağır vakalarda duruşta ve hareketlilikte kalıcı hasara yol açabilen ömür boyu süren bir durumdur. Sırt dışındaki yerlerde ortaya çıkan ağrı, hastalığın daha ciddi bir şekline sahip olduğunuzun bir işareti olabilir.
Kalça ve omuzlar: Bu bölgelerdeki ağrı, ankilozan spondilitli her 3 kişiden 1’inde görülür. Genellikle yavaş yavaş ortaya çıkar. Ağrı kasıklar, dizler veya uylukların ön kısmına yayılabilir.
Gözler: Ankilozan spondilitli kişilerin yaklaşık %40’ında üveit adı verilen bir göz iltihabı oluşur. Steroid göz damlası gibi tedaviler uygulanabilir.
Bağırsak: Ankilozan spondilitli 10 kişiden 1’inde, Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi iltihaplı bağırsak hastalığı görülür. İltihaplı bağırsak hastalığı semptomları arasında kanlı ishal, kilo kaybı veya yorgunluk yer alır.
Çene: Ankilozan spondilitli kişilerin yaklaşık%10’unda, yemek yemelerini çok zorlaştıran çene iltihabı görülür. Çene ağrısı varsa kas gevşetici ve ağrı kesiciler kullanılabilir.
Kemikler: Osteoporoz veya düşük kemik yoğunluğu, Ankilozan spondilitli kişilerin yaklaşık yarısında görülür. Bu hastalığı önlemek için takviyeler ve egzersiz programları kullanılmalıdır.
Akciğerler: Ankilozan spondilitli hastalarda kaburgalar ve omurga arasındaki sertlik nedeniyle göğsün genişlemesi engellenir. Bu durum nefes almayı zorlaştırır. Ayrıca göğüs ağrısı da oluşabilir.
Kalp: Ankilozan spondilitli hastalarda kalp hastalığına yakalanma olasılığı yüksektir. Vücut ağırlığını, kan basıncını ve kolesterolü kontrol altında tutmak bu riskleri azaltmaya yardımcı olabilir.
Ankilozan spondilitli Hastalar İçin Öneriler
Düzenli doktor kontrolü ve ilaç kullanmanın yanı sıra, bu durumunuza yardımcı olmak için yapabileceğiniz bazı öneriler:
Aktif kalmak: Egzersiz, ağrıyı hafifletmeye, esnekliği korumaya ve duruşunuzu iyileştirmeye yardımcı olabilir.
Sıcak ve soğuk uygulamak: Sert eklemlere ve gergin kaslara uygulanan ısı, ağrı ve sertliği hafifletebilir. Isıtıcı pedler ve sıcak banyoları ve duşlar deneyebilirsiniz. İltihaplı bölgelere uygulanan buz, şişmeyi azaltmaya yardımcı olabilir.
Sigara içmeyi bırakmak: Sigara içmek genellikle sağlığınız için kötüdür. Ankilozan spondilitli kişilerde daha fazla nefes almayı engelleyen ek sorunlar yaratır.
İyi bir duruş uygulamak: Bir aynanın önünde ayakta durarak duruşunuzu kontrol etmek ve duruşunuzu düzeltmek ankilozan spondilit ile ilişkili bazı problemlerden kaçınmanıza yardımcı olabilir.
