Diz Ağrısının Nedenleri ve Belirtileri
Diz eklemi kemikler, kıkırdaklar, bağlar, tendonlar ve kasların birleşmesiyle oluşan karmaşık bir yapıdır. Bu yapılardan herhangi birinde meydana gelen hasar diz ağrısına yol açabilir. Aşağıda diz ağrısının yaygın nedenleri ve belirtileri açıklanmıştır.
Yaralanmadan Kaynaklanan Diz Ağrısı Nedenleri Nelerdir?
Spor, aşırı kullanım veya kazalar sonucu oluşan yaralanmalar dizin farklı bölgelerini etkileyebilir. Bu durum ağrıya ve çeşitli belirtilere neden olur.
ACL Yaralanması: Kaval kemiğini uyluk kemiğine bağlayan dört bağdan biri olan ön çapraz bağ (ACL) yırtıldığında meydana gelir. Basketbol ve futbol gibi ani yön değişiklikleri gerektiren sporlarla uğraşan kişilerde sık görülebilen bir yaralanmadır. Dizde ağrı, şişlik ve hareket açıklığı kaybı görülebilir. Aynı zamanda dizden bir çıt sesi duyabilir veya çıtlama hissi yaşanabilir.
Burkulmalar: Diz bağlarının burkulması genellikle dize gelen bir darbe veya dizin ani bir şekilde bükülmesi sonucu oluşur. Yaygın belirtiler arasında ağrı, şişlik ve yürümede zorluk yer alır.
Yırtık Kıkırdak: Diz yaralanmaları veya osteoartrit ile dizde kıkırdak yırtıkları oluşabilir. Dizde oluşan kıkırdak yırtıkları diz ağrısının yaygın nedenlerinden biridir. Dizde oluşan travma veya yaygın aşınma ve yıpranma diz eklemi içinde bulunan ve şoku emen menisküsleri yırtabilir. Dizin iç, dış veya arkasında oluşan şişlik ve ağrı kıkırdak yırtığı belirtisi olabilir. Diz tam olarak uzatılamayabilir veya bükülemeyebilir ya da kilitlenebilir. Ayrıca üzerine ağırlık verip yürümek zor olabilir.
Kırıklar: Diz kemikleri düşme veya kaza sonrası kırılırsa diz ağrısı oluşabilir. Ayrıca osteoporoz nedeniyle kemikleriniz zayıflamışsa da yanlış diz kemikleri kırılabilir. Kırık belirtileri arasında diz ani oluşan ağrı, dizde şişlik, dizi bükememe ya da bacağı düz tutamama, dizde şekil bozukluğu görülebilir.
Diz Bursiti: Diz eklemi yakınındaki bir veya daha fazla küçük, sıvı dolu kesenin iltihaplanmasıyla oluşan bir durumdur. Bu keselere bursa ismi verilir. Bu bursalar, eklemlere yakın kemikler, tendonlar, kaslar ve deri arasındaki sürtünmeyi azaltır ve basınç noktalarını yumuşatır. Tekrarlayan hareketler, yaralanma, bölgeye gelen travma veya enfeksiyon bursit oluşumuna neden olabilir. Romatoid artrit (RA) gibi iltihaplı artrit de bursit oluşumuna neden olabilir. Dizdeki bursitlerin çoğu, buz ve iltihap giderici ilaçlarla tedavi edilebilir. Ancak enfeksiyondan kaynaklanıyorsa ve ateş, ağrı ve titreme de varsa derhal bir uzmana başvurun.
Tendinit: Tendinit veya tendon iltihabı da diz ağrısının bir diğer yaygın nedenidir. Dizde patellar tendonunun tendiniti basketbol gibi sporlarda sıklıkla görülür. Tendinit belirtileri arasında genellikle hareket açıklığında ağrı, lokal hassasiyet ve dizde ağrıya bağlı güçsüzlük yer alır.
Patellofemoral Ağrı Sendromu: Bazen koşucu dizi olarak da adlandırılır. Patellofemoral ağrı sendromu, diz kapağı ile uyluk kemiği arasında oluşan ağrıyı ifade eder. Bu durum sporcularda ve genç yetişkinlerde yaygın olarak görülür ve yaşlı yetişkinlerde artrit nedeniyle gelişebilir.
Artrit Kaynaklı Diz Ağrısı: Hem osteoartrit hem de RA gibi iltihaplı artrit türleri diz ağrısına neden olabilir.
- Osteoartrit, dizdeki kıkırdakların kullanım ve yaşla birlikte bozulmasıyla oluşur. Ağırlık taşımaya bağlı ağrı, aktiviteye bağlı şişlik ve hareket açıklığında azalma osteoartrit belirtisidir. Oluşan ağrı donuk veya keskin, sürekli veya aralıklı olabilir ve ayrıca uzun süre oturduktan sonra da ortaya çıkabilir.
- Romatoid Artrit, diz eklemini etkileyebilen bir otoimmün hastalıktır. Ağrı, diz ekleminde şekil bozuklukları ve şişlik RA’ya işaret edebilir.
- Eklemde ürik asit kristallerinin birikmesiyle oluşan gut hastalığının, ağrılı, kırmızı ve dokunulduğunda sıcak bir diz eklemi gibi belirli belirtileri vardır. Eklem sıvısında kalsiyum içeren kristallerin neden olduğu psödogut hastalığı ise dizde benzer belirtilere neden olur.
Bakteriyel, viral veya fungal bir enfeksiyon kan dolaşımınıza yayılıp diz eklemini etkilediğinde septik artrit adı verilen bir durum ortaya çıkabilir. Bu durum şişlik, ağrı ve kızarıklığın yanı sıra ateş ve genel bir halsizlik hissine de yol açabilir. Genellikle dizde meydana gelen bir travmadan kaynaklanmaz. Septik artrit belirtileri varsa diz kıkırdağında hızla ciddi hasara neden olabileceğinden derhal doktorunuzu arayın.
Mekanik Sorunlar: Dizde meydana gelen çeşitli mekanik sorunlar da ağrıya neden olabilir, bunlar arasında şunlar yer alır:
- İliotibial Bant Sendromu (ITBS): İliotibial bant kalçanızın dışından dizin dışına kadar uzanan sert dokudur. Bu bant uyluk kemiğinin dışına sürtünecek kadar gerginleştiğinde bu sendrom ortaya çıkar. İliotibial bant sendromunun belirtileri arasında kalça ağrısı, dizinizin dış tarafında tıklama hissi, diz ağrısı, sıcaklık veya kızarıklık bulunur.
- Diz Kapağı Çıkığı: Aynı zamanda patellar çıkık olarak da adlandırılır ve dizinizin ön tarafını kaplayan üçgen kemiğin yerinden kaymasıyla oluşur. Belirtiler arasında duyulabilen bir patlama sesi, dizde bükülme, şiddetli ağrı, aniden şişme, dizde morarma veya kilitlenme, yürüyememe veya diz kapağınızın görsel olarak yerinden çıkması yer alabilir.
- Serbest Cisim: Kemik veya kıkırdağın yaralanması veya dejenerasyonu sonucunda bir kemik veya kıkırdak parçasının kopup eklem boşluğuna düşmesi ile oluşabilir. Bu durum diz eklemi hareketini etkileyebilir. Bu durum eklemde kilitlenme hissine neden olabilir veya eklemi hareket ettirmeyi veya tam olarak uzatmayı zorlaştırabilir.
- Kalça veya Ayak Ağrısı: Kalça veya ayak ağrısı yürüme şeklinizi değiştirebilir. Bu da diz ekleminizde strese neden olabilir ve diz ağrısına yol açabilir.
- Siyatik: Genellikle belden sırttan alt bacağa veya bacaklara yayılan ağrıyı ifade eden bu durumdur. Ağrı sadece dizi değil, genel olarak alt bacağı da etkiliyorsa, bu tür diz ağrısı siyatik ile ilişkili olabilir.
Diz Ağrısı Risk Faktörleri Nelerdir?
Diz sorunları riskinizi artırabilecek bazı faktörler şunlardır:
- Obezite: Diz eklemlerinizdeki stresi artırır ve osteoartrit riskinizi yükseltir.
- Esneklik veya Güç Eksikliği: Güçlü kas gücü eklemlerinizi sabitlemeye ve korumaya yardımcı olur. Kas esnekliği ise hareket aralığına yardımcı olur.
- Dizlere Stres Yapan Sporlar: Yokuş aşağı kayak, basketbol ve koşu gibi sporlar, temas gerektiren sporlar gibi durumlar diz yaralanma riskini artırabilir.
- Önceki Yaralanmalar: Önceki bir diz yaralanması, dizin tekrar yaralama olasılığınızı artırır.
