Siyatik Nedir?
Siyatik, sinirde meydana gelen bir yaralanma veya tahrişten kaynaklanan ağrıdır.
Belden veya kalçadan bacağa doğru yayılan karıncalanma veya uyuşma da denilebilir.
Siyatik Sinir ve Yapısı
Siyatik sinir vücutta bulunan en uzun ve en kalın sinirdir. Siyatik sinir tek bir sinir değildir. Aslında omurilikten dallanan beş sinir kökünden gelen bir sinir demetidir. Vücutta her iki tarafında birer tane olmak üzere iki siyatik sinir vardır. Her siyatik sinir bir tarafta kalçadan geçer. Her biri vücudun kendi tarafındaki bacaktan aşağı doğru gider ve dizin hemen altına ulaşır. Oraya ulaştığında, alt bacaktan, ayağa ve ayak parmaklarına bağlanan diğer sinirlere ayrılırlar.
Siyatik olmak demek siyatik sinire bağlanan sinirlerde hafif ila şiddetli ağrı yaşandığı anlamına gelir. Semptomlar beli, kalçaları ve bacakları etkileyebilir. Bazı semptomlar, etkilenen belirli sinir(ler)e bağlı olarak ayaklara ve ayak parmaklarına kadar uzanabilir.
Siyatik Ağrısı Nedenleri Nelerdir?
Siyatik ağrısı, siyatik sinire baskı veya hasar olduğunda ortaya çıkar. Bu sinir belden başlar ve her iki bacağın arkasından aşağı doğru uzanır. Bu sinir diz arkası ve alt bacak kaslarını kontrol eder. Ayrıca uyluğun arkasına, alt bacağın dış ve arka kısmına ve ayağın tabanına his sağlar. Siyatik ağrısının yaygın nedenleri şunlardır:
• Kaymış veya fıtıklaşmış disk
• Piriformis sendromu (kalçadaki dar kasları ilgilendiren bir ağrı bozukluğu)
• Pelvik yaralanma veya kırık
• Tümörler
• Omurga kayması
Siyatik hastalığının 30-50 yaş aralığındaki erkeklerde görülme olasılığı daha yüksektir.
Siyatik Belirtileri Nelerdir?
- Ağrı: Etkilenen sinir(ler) üzerindeki baskı nedeniyle oluşur. Çoğu kişi siyatik ağrısını yanma veya elektrik çarpması şeklinde tanımlar. Bu ağrı etkilenen taraftaki bacağa doğru yayılır. Ağrı genellikle sırt üstü yatarken öksürme, hapşırma, eğilme veya bacakları yukarı kaldırma ile oluşur.
- Karıncalanma: Bu duygu bacak bacak üstüne atarak oturulduğunda bir bacağın uyuşması hissine benzer.
- Uyuşma: Belde veya bacakta etkilenen bölgelerde bulunan ciltte his kaybıdır. Belden veya bacakdan gelen sinyallerin beyne ulaşmada zorluk çekmesi nedeniyle olur.
- Kas güçsüzlüğü: Kas komut sinyallerinin belde veya bacaklarda hedeflerine ulaşmakta zorluk çektiği anlamına gelir.
- İdrar veya dışkı tutamama: Bu çok ciddi bir semptomdur. Mesane ve bağırsakları kontrol eden sinyallerin hedeflerine ulaşmadığı anlamına gelir.
Siyatik Hangi Durumlarda Ortaya Çıkar?
Siyatik birçok nedenden dolayı ortaya çıkabilir. Aşağıda en fazla görülen risk faktörü bulunmaktadır:
- Yaralanmalar: Omurgada veya belde meydana gelen bir yaralanma durumu siyatik geliştirme riskini artırır.
- Kireçlenme: Yaşlandıkça omurgadaki normal aşınma ve yıpranma sinir sıkışmasına, fıtıklaşmış disklere ve siyatik hastalığına neden olabilecek diğer durumlara yol açabilir.
- Aşırı kilo veya obezite: Dik durulduğunda omurga bir inşaat vinci gibidir. Vücudun ön tarafında taşınan ağırlık omurganın kaldırması gereken ağırlıktır. Beldeki kaslar vinç ve kablo gibidir ve vücudu dikey tutmak için çeker. Ne kadar fazla kilo varsa, bel kasları o kadar fazla çalışmak zorunda kalır. Bu belde ağrıya ve diğer sorunlara yol açabilir.
- Kas zayıflığı: Bel ve karın kaslarının zayıf olması durumunda siyatik oluşma riski yüksektir. Güçlü bel ve karın kaslarına sahip olmak bu riski düşürür.
- Meslek: Ağır kaldırma ve çok fazla eğilme gerektiren işlerde çalışmak bel ağrısı riskini artırabilir. Ancak, uzun süre oturma gerektiren işler de bel ağrısı riskini artırır.
- Duruş bozukluğu: Fiziksel olarak formda ve aktif olunsa bile, ağırlık kaldırma, kuvvet antrenmanı veya benzeri aktiviteler sırasında uygun duruş sergilenmelidir. Dikkat edilmezse siyatik oluşma riski vardır.
- Diyabet hastası olmak: Tip 2 diyabet varlığı periferik nöropati riskini artırır. Bu da siyatik sinirlere zarar verebilir.
- Fiziksel hareketsizlik: Uzun süre oturmak ve fiziksel aktivite eksikliği siyatik riskini artırabilir.
- Tütün kullanımı: Sigara kullanımı kan dolaşımını etkileyebilir ve kronik ağrı riskini artırabilir. Bu durum siyatik gibi durumlar da geçerlidir.
Siyatik Nasıl Anlaşılır?
Semptomlardan herhangi birini yaşayan bir kişi kapsamlı bir muayene için bir hekime bu durumu danışmalıdır. Hekim tarafından hastanın semptomları ve tıbbi geçmişi detaylı bir şekilde incelenir. Ayrıca fiziksel bir muayene de yapılmalıdır. Bu muayene şunları içerecektir:
- Yürüme: Siyatik genellikle yürüyüşte gözle görülür değişikliklere neden olur.
- Düz bacak kaldırma testi: Bacakları düz bir şekilde bir muayene masasına uzatılır. Bacaklar yavaşça tek tek tavana doğru kaldırır ve ağrı veya diğer semptomları ne zaman hissedildiği sorulur. Bunlar siyatiğin nedenini ve nasıl tedavi edilmesi gerektiğini belirlemeye yardımcı olabilir.
- Esneklik ve güç kontrolleri: Siyatik ağrısına neden olan veya katkıda bulunan başka faktörler bununla belirlenebilir.
Siyatik Testi İçin Yapılacaklar
Birkaç test siyatik teşhisi koymaya ve benzer durumları elemeye yardımcı olabilir. En yaygın veya olası testler şunları içerir, ancak bunlarla sınırlı değildir:
- Omurga röntgenleri veya bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları.
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) taramaları.
- Sinir iletim hızı çalışmaları
- Elektromiyografi.
- Miyelogram.
Siyatik Nasıl Tedavi Edilir?
Siyatik tedavisinde ilk olarak ağrının azaltılması ve hareket kabiliyetinin artırması hedeflenir. Kendi kendinize uygulayabileceğiniz tedaviler şunları içerebilir:
- Buz: Soğuk uygulamak siyatik ağrısı başladıktan sonraki ilk birkaç gün boyunca ağrıyı ve şişliği azaltmaya yardımcı olabilir.
- Isı: Soğuk uygulamaya başladıktan sonraki ilk birkaç günün ardından ısı uygulamaya geçilebilir.
- Antienflamatuar ilaçlar: Ağrıyı, şişliği ve iltihabı azaltırlar.
- Esneme ve aktivite: Deneyimli bir eğitmenden doğru şekilde esnemeyi öğrenmek yardımcı olabilir. Kas güçlendirme ve aerobik egzersizler de yardımcı olabilir.
Eğer kendi kendinize uyguladığınız tedavi yöntemi birkaç hafta içinde işe yaramazsa bir uzmana başvurmalısınız. Bu tedviler şunları içerebilirler:
- Ağrı kesiciler ve kas gevşeticiler: Siyatik semptomlarına yardımcı olabilir.
- Fizik tedavi: Bu tedavinin amacı sinir üzerindeki baskıyı azaltarak siyatik ağrısını azaltan egzersiz hareketleri bulmaktır.
- Omurga enjeksiyonları: Kortikosteroidler gibi enjeksiyonlar rahatlama sağlayabilir.
- Alternatif terapiler: Bu tedaviler sandart tıbbi terapiler veya ilaçlardan farklı seçenekler sunuyor. Bunlar arasında İMS, yoga, akupunktur ve daha fazlası yer alıyor. Masaj terapisi ayrıca siyatikle birlikte oluşan kas spazmlarına da yardımcı olabilir.
Siyatik için cerrahi seçenekler
Siyatik daha şiddetli olduğunda ameliyat bir seçenek olabilir. Siyatik ağrısını hafifletmek için cerrahi seçenekler şunlardır:
- Diskektomi: Sinire baskı yapan fıtıklaşmış diskin parçalarını veya küçük bölümlerini çıkaran bir ameliyattır.
- Laminektomi: Spinal sinirlere baskı yapan omurun lamina bölümünün çıkarılmasını içerir.
Tedaviden Ne Kadar Süre Sonra Kendimi Daha İyi Hissederim?
Siyatikten iyileşme süresi, uygulanan tedaviye, semptomların şiddetine ve siyatiğin nedenine bağlıdır. Siyatik vakalarının çoğu, tıbbi tedaviye ihtiyaç duyulmadan dört ila altı hafta içinde geçer. Daha şiddetli vakaların iyileşmesi haftalar veya aylar alabilir.
