Bulging Disk Nedir, Nasıl Oluşur ve Hangi Durumlarda Görülür?
Bulging (şişkinlik), omurlar arasında bulunan diskin yumuşak, jöle benzeri merkezinin (nucleus pulposus) normal sınırlarının ötesine taşması durumudur. Bu durumda diski çevreleyen sert dış kılıf (annulus fibrosus) dışarıya çıkmaz.
Diskin şişmesi, diskin yumuşak, jöle benzeri merkezi olan ve diske şok emme kapasitesi kazandıran nucleus pulposus’un disk yapısı içindeki normal pozisyonunun ötesine uzanması, ancak annulus fibrosus içinde kalması durumunda meydana gelir.
Annulus fibrosus, sağlıklı ve yırtıksız olduğunda nucleus pulposus’u içeride tutan diskin sert dış kılıfıdır. Hasar görmemiş bir diskte, dış kenar (anulus fibrosus) bağlı olduğu omurun kenarıyla hizalanma eğilimindedir. Ancak, adından da anlaşılacağı gibi, bulging (şişkin) diskler bu sınırın ötesine uzanır.
Bulging miktarı omurgada bulunan dejeneratif değişikliklerin derecesiyle ilişkilidir. Genellikle bu tür değişiklikler diskojenik ağrıya neden olabilir veya olmayabilir. MR’da diskte görülen küçük çıkıntı aslında normal bir bulgu olabilir. Başka bir deyişle çıkıntılı bir disk tipik olarak tanımlanan anatomide hafif bir değişiklik olabilir.
Bulging Disk Türleri Nelerdir?
Minimal Bulging Nedir?
Minimal bulging, herhangi bir semptoma neden olmaz. Genellikle MR’da görülür ama hasta bunun farkında değildir. Minimal bulging durumunda bir tedaviye ihtiyacı yoktur. Bu oluşan tablo zamanla kendiliğinden iyileşebilir.
Diffüz Bulging Nedir?
Diffüz bulging omurgalar arasındaki diskinin dış tabakası zayıfladığında ve dışarı doğru çıkıntı yaptığında oluşur. Oluşan bu çıkıntı, yakındaki sinirlere baskı uygulayarak ağrıya ve rahatsızlığa neden olabilir.
Disk Protrüzyon Ne Demek?
Omurlar arasında bulunan disklerin içinde bulunan sıvının (nükleus pulpozus), anüler yırtıklardan dışarı taşması durumudur. Disk anülüs yer değiştirmesi disk çevresinin 90 dereceden (<%25) daha azını kapsıyorsa, buna disk protüzyonu denir.
Disk Protrüzyonu Türleri Nelerdir?
Santral Protrüzyon Ne Demek?
Santral protrüzyon, omurlar arasında bulunan disklerin içinde bulunan sıvının (nükleus pulpozus), anüler yırtıklardan diskin merkezi bölgesinden dışarı sızması ile oluşur. Bu tipte oluşan protrüzyonlar spinal sinirlere veya spinal korda doğrudan baskı yapabilir. Sonuçta ağrı, uyuşma veya güçsüzlük gibi semptomlar ortaya çıkabilir.
Parasantral Protrüzyon Ne Demek?
Santral protrüzyon, omurlar arasında bulunan disklerin içinde bulunan sıvının (nükleus pulpozus), anüler yırtıklardan diskin yan taraflarından dışarı sızması ile oluşur. Bu tip protrüzyon, spinal korda doğrudan baskı yapmaz. Ancak spinal bölgelerin hareketlerini kısıtlayabilir ve ağrı ve uyuşukluğa yol açabilir.
Foraminal Protrüzyon Ne Demek?
Santral protrüzyon, omurlar arasında bulunan disklerin içinde bulunan sıvının (nükleus pulpozus), anüler yırtıklardan foraminal bölgelerde dışarı sızması ile oluşur. Foraminal bölgelerden spinal sinirler ve spinal kord geçer. Foraminal protrüzyon durumunda spinal sinirlere veya spinal korda doğrudan baskı oluşabilir. Ağrı, uyuşma veya güçsüzlük gibi semptomlar ortaya çıkabilir.
Ekstrüde disk nedir?
Omurlar arasında bulunan disklerin içinde bulunan sıvının (nükleus pulpozus), anüler yırtıklardan dışarı taşması disk protrüzyonu olarak tanımlanır. Eğer disk protrüzyonu dışa doğru daha fazla ilerlerse bu durum ekstrüde disk olarak isimlendirilir.
Diskal Bulging, Disk Protüzyonu ve Ekstrüde Disk arasındaki farklar nelerdir?
| Özellik | Diskal Bulging | Disk Protrüzyonu | Ekstrüde Disk |
|---|---|---|---|
| Tanım | Diskin çevresinin 90 dereceden (> %25) fazlasını kapsayacak şekilde dışa doğru taşması. | Diskin çevresinin 90 dereceden (< %25) azını kapsayacak şekilde dışa doğru taşması. | Diskin içindeki nucleus pulposus’un dışarı doğru daha fazla taşması. |
| Yer Değiştirme Alanı | Tüm disk çevresini büyük oranda kapsar. | Yer değiştirme daha sınırlıdır; genellikle diskin küçük bir kısmını etkiler. | Nucleus pulposus’un annulus fibrosus’u aşarak dışarıya ilerlemesiyle oluşur. |
| Disk Zayıflığı | Disk duvarındaki zayıflık geniş bir alana yayılmıştır. | Disk duvarındaki zayıflık daha lokalize bir bölgede görülür. | Disk duvarındaki zayıflık maksimum seviyeye ulaşmıştır. |
| Semptomlar | Çoğunlukla semptomlara neden olmaz. Hafif ağrılar görülebilir. | Sinir köklerine baskı yaparak ağrı, uyuşma ve güçsüzlük gibi semptomlara neden olabilir. | Genellikle sinir köklerine veya spinal kordon üzerine ciddi baskı yapar; şiddetli semptomlara neden olur. |
| MR Görünümü | Diskin hafif şişkin, fakat sınırlarının ötesine uzandığı görülür. | Diskin dış tabakası yer değiştirmiş, fakat nucleus pulposus hala annulus fibrosus içinde yer alır. | Nucleus pulposus, annulus fibrosus'u aşmış ve çevre dokulara doğru ilerlemiştir. |
| Tedavi İhtiyacı | Genellikle tedavi gerektirmez. | Fizik tedavi, ağrı yönetimi veya cerrahi seçenekler değerlendirilebilir. | Çoğunlukla cerrahi müdahale gerektirir. |
| İlerleme Potansiyeli | Minimal ilerleme riski taşır. | Zayıflık arttıkça ekstrüde diske dönüşebilir. | Tedavi edilmezse daha ciddi omurga problemlerine yol açabilir. |
Daha fazla disk fissürü oluşup ilerledikçe, disk anülüs zayıflar ve tipik sınırlarının ötesine yer değiştirmesine neden olur. Disk yer değiştirmesi disk çevresinin 90 dereceden (>%25) daha fazlasını kapsıyorsa buna diskal bulging denir.
Disk anülüs yer değiştirmesi disk çevresinin 90 dereceden (<%25) daha azını kapsıyorsa, buna disk protüzyonu denir. Eğer disk protrüzyonu dışa doğru daha fazla ilerlerse bu durum ekstrüde disk olarak sınıflandırılır. Bu terimler arasındaki ayrım disk duvarının ne kadar yer değiştirdiğine bağlıdır.
Disk protüzyonu veya diskal bulging olması için disk duvarının zayıflamasına neden olan disk annulus fissürlerinin mevcut olması gerekir. Disk annulus fissürleri, disk annulusunun tüm kalınlığı boyunca olduğunda, nükleus pulposus disk annulus fissürlerinden epidural boşluğa sızabilir. Bu sızan moleküller, sinir dokusunu tahriş eden iltihaplanmaya neden olan bir dizi kimyasal reaksiyonu tetikler ve bacağa yansıyan ağrıya neden olur.
Disk fissürleri kendi kendine onarılmaz. Çünkü diskin iyileşmesi için yeterli kan kaynağına sahip değildir. Aynı kan kaynağı eksikliği nedeniyle, disk fissürleri cerrahi olarak başarılı bir şekilde dikilemez. Tedavi edilmezse, disk fissürleri tahmin edilebilir şekilde ilerler ve sonunda disk halkasının en dış kısmına ulaşır ve zamanla sızmalarına neden olur.
Diskin merkezi (nükleus pulposus) sonunda sıvı içeriğinden yeterli miktarda kaybeder ve diskin yüksekliğinin azalmasına ve sonunda çökmesine neden olur. Bu sürece Dejeneratif Disk Hastalığı denir. MR’da, bu diskler dejenerasyon geçirmeyen disklere kıyasla koyu ve düz görünür.
Diskal bulging ve disk hernisi arasındaki fark nedir?
Omurgayı oluşturan kemikler arasında diskler bulunur ve yastık görevi görür. Omurgayı oluşturan bu kemiklere omur denir. Disklerin merkezinde jelimsi bir yapı bulunur ve etrafında sert kıkırdaktan oluşan dış bir tabakası vardır.
Diskler yaşla birlikte aşınma ve yıpranma belirtileri gösterir ve daha az esnek hale gelir. Bu değişiklikler diskin dış tabakasının dışarı doğru çıkmasına neden olabilir.
Diskal bulging her zaman tüm diski etkilemez. Genellikle, diskin çevresinin en az dörtte biri ila yarısı ve sadece sert kıkırdağın dış tabakası etkilenir.
Disk hernisinde durumunda disk yapısında bulunan kıkırdağın sert dış tabakasındaki bir çatlak oluşur. Böylece daha yumuşak olan diskin iç kısmı diskten dışarı çıkar. Diskin tamamı yırtılmaz. Sadece çatlağın bulunduğu alanı etkilenir.
Disk hernisinin bir diskal bulging’e kıyasla ağrıya neden olma olasılığı daha yüksektir. Diskin iç kıkırdağı daha fazla dışarı çıkar ve sinir köklerini tahriş etme olasılığı daha yüksektir. Tahriş, sinire baskı yapmaktan kaynaklanabilir veya çok daha yaygın olarak, fıtıklaşma sinir kökünün ağrılı iltihabına neden olabilir.
Herhangi bir semptom olmadan diskal bulging veya disk hernisinin olabilir. Bazı kişiler disk bozukluklarına sahip olduklarını ancak başka bir tıbbi sorun için MR görüntüleme testi yaptırdıktan sonra öğrenirler.
